Δημοσίευμα αφιέρωμα στην Μεγαλόπολη του περιοδικού Travel Book της εφημ. Εθνος*
Τι κι αν ο Δίας δεν κατοικεί πλέον στο Λυκαίο; Η ενέργεια της Μεγάλης Πόλης παραμένει ακατάλυτη, κι ας μην προέρχεται πια από τον πατέρα των θεών, μα από τα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ.
Ο κάμπος αυτός, λοιπόν, στα χρόνια της προϊστορίας ήταν λίμνη, με πολύ πλούσια πανίδα γύρω της που σήμερα δεν συναντάται πια στην Ευρώπη (ελέφαντες, ρινόκεροι κ.ά.). Οταν η γεωμορφία άρχισε να αλλάζει, ο πυθμένας της λίμνης κατακράτησε νεκρά φυτικά υλικά που στο εργαστήρι των αιώνων εξανθρακώθηκαν, δημιουργώντας ένα υλικό που χιλιετίες αργότερα θα αποδεικνυόταν υπερπολύτιμο: τον λιγνίτη.
Η Μεγάλη Πόλις ακμάζει, συμμαχεί με τους Μακεδόνες, την επισκέπτονται διαδοχικά ο Φίλιππος της Μακεδονίας και ο Αλέξανδρος, και καθώς είναι η έδρα του Κοινού των Αρκάδων, φιλοξενεί τις συγκεντρώσεις των εκπροσώπων από όλες τις αρκαδικές πόλεις, στο μεγαλύτερο γνωστό θέατρο της αρχαιότητας, περίπου 20.000 θέσεων.
Η πόλη ξαναμπαίνει στο προσκήνιο το 1843, όταν από το Λεοντάρι μεταφέρεται εδώ η πρωτεύουσα της επαρχίας Μεγαλόπολης. Επανακτά το αρχαίο της όνομα (επί Τουρκοκρατίας λεγόταν Σινάνο), στις αρχές του 20ού αι. ηλεκτροδοτείται, όταν η Αθήνα φωτιζόταν ακόμη με γκάζι, ωστόσο το μεγάλο «άλμα» θα γίνει στα χρόνια του '60.
Σήμερα η ζωή στη Μεγαλόπολη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παρουσία της ΔΕΗ, και η πλειονότητα των κατοίκων της απασχολείται άμεσα ή έμμεσα εκεί. Κέντρο της είναι η μεγάλη πλατεία Κολοκοτρώνη, και περιμετρικά της θα βρείτε ό,τι μπορεί να χρειαστείτε.
Λίγο νοτιότερα, περίπου 12 χλμ. από τη Μεγαλόπολη, βρίσκεται η Λυκόσουρα, η (κάτα μία εκδοχή) αρχαιότερη πόλη του κόσμου. Οι ανασκαφές συνεχίζονται ακόμα, και μέχρι σήμερα έχουν αποκαλύψει τον ναό της Δέσποινας, όπου λατρεύονταν όχι ένας μα πολλοί θεοί, και ιερά του Πάνα και της Αθηνάς.
Η θρυλική Καρύταινα
Μακράν το ωραιότερο χωριό της Μεγαλόπολης είναι η περίφημη Καρύταινα. Την είπαν και «Τολέδο της Ελλάδας», και η προνομιακή θέση της στα όρια Αρκαδίας και Μεσσηνίας τράβηξε διαχρονικά το ενδιαφέρον πολλών, το όνομά της ωστόσο άρχισε να μπαίνει για τα καλά στον χάρτη στα χρόνια του Βυζαντίου, κι ακόμα περισσότερο μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους το 1209.
Ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος την επαναφέρει σε βυζαντινό έλεγχο, μέχρι και το 1489 όταν και πέφτει στα χέρια των Τούρκων. Από το 1821 γίνεται ορμητήριο του Κολοκοτρώνη, προσφέρει στον Αγώνα στρατό, χρήματα και προμήθειες και ο ρόλος της αποδεικνύεται ηγετικός στην ευρύτερη περιοχή. Το κάστρο της είναι συνδεδεμένο με πολές ιστορίες, μα και με τον θρύλο της Φιλάνθης, της ηρωίδας κόρης ενός Καρυτινού άρχοντα που βρήκε κάποτε εκεί καταφύγιο.
Από την Καρύταινα συνεχίζεις προς τα βόρεια: περνάς το εκπληκτικό πέτρινο γεφύρι του Ατσίχολου, έργο Λαγκαδινών μαστόρων και περίπου 7 χλμ. μετά (και 12 χλμ. από την Καρύταινα) συναντάς τη Γόρτυνα, σπουδαίο κέντρο της αρχαίας Αρκαδίας, διάσημο κυρίως για το Ασκληπιείο του που επισκέφθηκε ακόμη και ο Μέγας Αλέξανδρος. Δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο θα δεις και το γεφύρι του Κόκορη, ενώ η ειδική σήμανση θα σε οδηγήσει μέχρι την είσοδο της μονής Καλαμίου. Είναι το νοτιότερο μοναστήρι στο φαράγγι του Λούσιου, πλούσια αγιογραφημένο από Κρήτες αγιογράφους.
Γύρω από τα φουγάρα που καπνίζουν ασταμάτητα, ο μεγάλος κάμπος της Μεγαλόπολης απλώνεται από τις παρυφές του ιερού Λυκαίου μέχρι τα όρια της Μεσσηνίας, κλείνοντας μέσα του ιστορικά χωριά, απρόσμενα πλούσια φύση και παρελθόν που φτάνει μέχρι τις απαρχές της ζωής στη Γη.
 |
Η ιστορία παίρνει νέα τροπή το 371 π.Χ. με πρωτεργάτη έναν Θηβαίο. Ο στρατηγός Επαμεινώνδας συντρίβει τους Σπαρτιάτες στα Λεύκτρα και ιδρύει μια νέα πόλη ως αντίπαλον δέος στη Σπάρτη. Η Μεγάλη Πόλις ιδρύεται τρία χρόνια μετά και έρχονται να την κατοικήσουν Αρκάδες από σαράντα πόλεις και κωμοπόλεις της περιοχής. Η πόλη αναπτύσσεται, στολίζεται με λαμπρά οικοδομήματα, γεννά μάλιστα και έναν από τους πιο σπουδαίους ιστορικούς των αιώνων, τον πολυμαθή Πολύβιο.
 |
Καθώς όμως τίποτα δεν κρατάει πολύ σ' αυτήν τη ζωή, η δόξα της Μεγάλης Πόλεως έμελλε να είναι βραχύβια. Δύο αιώνες μετά την ίδρυσή της η πόλη άρχισε να εγκαταλείπεται από τους κατοίκους που αναζητούσαν περισσότερη ασφάλεια προς το Λυκαίο.
 |
Στο υπέδαφος της Μεγαλόπολης ανακαλύπτονται πλούσια κοιτάσματα λιγνίτη, φτιάχνονται οι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΔΕΗ, και ο πληθυσμός υπερδιπλασιάζεται μέσα σε λίγα χρόνια.
 |
Να ξέρετε, τέλος, πως στη Μεγαλόπολη η ενέργεια δεν έρχεται μόνο από τα εργοστάσια· κυλάει στις φλέβες των κατοίκων της. Απόδειξη το γεγονός πως θα βρείτε στην πόλη μία άρτιας κατασκευής πίστα μότο κρος: με μήκος 1.810 μ. και χωμάτινο έδαφος σχεδόν γυμνό από πέτρες, έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς πανελλήνιους, ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους αγώνες, αποσπώντας μάλιστα διεθνείς επαίνους και βραβεία.
Εξερευνήσεων συνέχεια
1902. Ενας ξυλοκόπος από το Ισωμα Καρυών αποφασίζει να κατέβει στη χαράδρα του χωριού, ψάχνοντας το τσεκούρι του. Αντ' αυτού ανακαλύπτει πελώρια οστά να ξεπροβάλλουν μέσα από τ' αγριόχορτα: είναι τα πρώτα ευρήματα πλειστοκαινικής πανίδας που εντοπίζονται στην περιοχή, αδιάψευστες μαρτυρίες της εμφάνισης ελεφάντων στην Πελοπόννησο πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια.
Εξερευνήσεων συνέχεια
1902. Ενας ξυλοκόπος από το Ισωμα Καρυών αποφασίζει να κατέβει στη χαράδρα του χωριού, ψάχνοντας το τσεκούρι του. Αντ' αυτού ανακαλύπτει πελώρια οστά να ξεπροβάλλουν μέσα από τ' αγριόχορτα: είναι τα πρώτα ευρήματα πλειστοκαινικής πανίδας που εντοπίζονται στην περιοχή, αδιάψευστες μαρτυρίες της εμφάνισης ελεφάντων στην Πελοπόννησο πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια.
Οι ανασκαφές θα φέρουν στο φως τόνους απολιθωμένων σκελετών, που σήμερα φυλάσσονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ενα μικρό δείγμα μπορείς ωστόσο να δεις στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Ισωμα Καρυών.
Το βουνό που υψώνεται πάνω από το Ισωμα είναι ο «Αρκαδικός Ολυμπος», το Λυκαίο. Είναι το ιερό βουνό και λίκνο των αρχαίων Αρκάδων, όπου λατρευόταν ο Λύκαιος Δίας. Διηγείται ο Παυσανίας πως μέσα στο τέμενος τίποτα, ούτε άνθρωπος ούτε πράγμα, δεν έριχνε σκιά, τα πάντα σαν να εξαϋλώνονταν. Σήμερα θα δεις τον βωμό του Λυκαίου Διός, τα ερείπια του ιερού του Πάνα, του ξενώνα και της μεγάλης στοάς, καθώς και το αρχαίο στάδιο.
 |
Περίπου 31 χλμ. νότια της Λυκόσουρας (και 28 χλμ. από τη Μεγαλόπολη) θα προσπαθήσεις να δώσεις τη δική σου εξήγηση για ένα διαρκές θαύμα. Σε μια κατάφυτη ρεματιά, έξω από το χωριό Βάστα, υπάρχει ένα εκκλησάκι αφιερωμένο στην Αγία Θεοδώρα. Στη στέγη του στέκουν όχι ένα και δύο αλλά δεκαεπτά πελώρια δέντρα, που αντί να καταπλακώσουν το ξωκλήσι μοιάζουν να στηρίζονται σ' αυτό...
Η θρυλική Καρύταινα
 |
Στους χάρτες της εποχής σημειώνεται ως Caraintaine, το 1254 υπό την ηγεμονία των Ούγο και Γοδεφρίγου ντε Μπρυγέρ αποκτά το κάστρο της, και γίνεται η πρωτεύουσα της Βαρωνείας που εκτείνεται απο τη Δημητσάνα μέχρι την Κυνουρία.
 |
Το σπίτι του Κολοκοτρώνη, ο ναός του Αγίου Νικολάου (11ος αι.) και η παλιά γέφυρα, κάτω ακριβώς από τη σύγχρονη, είναι πράγματα που πρέπει να δεις εδώ. Το παλιό γεφύρι μάλιστα είναι το ίδιο που απεικονιζόταν στο παλιό πεντοχίλιαρο π.Ε. (προ Ευρώ...).
 |
Καθ' όλη τη διαδρομή, από τη Μεγαλόπολη μέχρι τη Λυκόσουρα και τη Βάστα, κι από την Καρύταινα μέχρι τον Ατσίχολο, και το εξίσου γραφικό χωριό Βλαχοράφτη θα εντυπωσιαστείς από την ανέλπιστα πλούσια φύση, που μάλλον δεν περίμενες να συναντήσεις σε μια περιοχή που μέχρι τώρα είχες συνδέσει στο νου σου μόνο με εργοστάσια.
* Κείμενο: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Σαρρής
________________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου